Verdieping Bestuursrecht

Volledige vakbeschrijving

Maatwerk, trias, burgerperspectief, evenredigheid? Het bestuurs(proces)recht staat volop in de belangstelling. Het blok Verdieping Bestuurs(proces)recht gaat hierover en het bouwt daarbij voor een deel voort op de bachelorvakken Inleiding Staats- en bestuursrecht en Staats- en bestuurs(proces)recht. Zoals de naam van het blok al suggereert, worden bepaalde onderwerpen uit de bachelor aan een nadere, ‘verdiepte’ analyse onderworpen. Daarnaast wordt een aantal nieuwe thema’s bestudeerd. Het bestuurs(proces)recht is volop in beweging en onderhevig aan diverse interessante veranderingen. Denk alleen al aan de Toeslagenaffaire waarin de positie van de bestuursrechter onder een vergrootglas is komen te liggen. Heeft de rechter wel indringend genoeg en met voldoende oog voor de burger (evenredigheid!) getoetst? In het blok wordt zoveel mogelijk aangesloten op die actuele discussies. De behandelde thema’s worden jaarlijks dan ook voor deel aangepast. Aan de orde komen dit jaar:

• Het besluitbegrip als centraal element van het bestuursrecht en als toegangspoort naar de bestuursrechter; in hoeverre voldoet die notie nog. Welke alternatieven zijn denkbaar en welke voor- en nadelen kleven daaraan?
• Het belanghebbendebegrip. Een weliswaar usual suspect in het bestuursprocesrecht maar nog steeds niet uitgekristalliseerd en recent onderwerp van veranderingen. Net als het concept ‘besluit; wordt de notie van ‘belanghebbende’ in dit blok met name geplaatst in de sleutel van de toegang tot de rechter.  
• Bestuurlijke handhaving. Bestuursorganen hebben anno 2021 tal van mogelijkheden tot de inzet van handhavingsinstrumenten. Aan de orde komen vragen als: welke mogelijkheden, wat zijn de context en referentiekader (voorwaarden, grenzen, EVRM etc.) daarvan, bestaat er een handhavingsplicht en wanneer dan precies en wat is de juridische status van gedoogbeslissingen? Tevens wordt ingegaan op de vraag hoe indringend de bestuursrechter de diverse handhavingsbesluiten toetst. Dat is ook de brug naar een volgend thema:
• Het bestuursrechtelijk geding: wat bepaalt de omvang ervan, wat kan wanneer worden aangevoerd en wat niet? En wat is de ratio daarvan? We ‘zoomen’ in op het veranderende karakter van het bestuursrechtelijk geding en de bestuursrechtelijke rechtsbescherming. Daarbij behoeft ook de urgente vraag naar de indringendheid van de rechterlijke toetsing aandacht, ook gezien de ontwikkelingen in zowel in het wetenschappelijk discours als in de rechtspraak. Welke rol speelt hierbij het zgn burgerperspectief en de idee van maatwerk?     
• Subsidierecht. Dit onderdeel van het financieel bestuursrecht, met een uitgebreide regeling in de Awb, speelt in de praktijk een belangrijke rol. In de bachelorfase is aan dit onderdeel binnen het bestuursrecht nog heel weinig aandacht besteed, reden te meer om in dit Mastervak daar uitgebreider aandacht aan te besteden. 
• Finale geschilbeslechting; in literatuur, rechtspraak en ook vanuit de wetgever is een ontwikkeling ingezet naar een veranderende bestuursrechtspraak waarin geschillen zoveel mogelijk finaal worden beslecht. Dat brengt een gewijzigde opstelling mee van de bestuursrechter en impliceert eveneens een andere benadering door partijen van een bestuursrechtelijke procedure.  
• Overheid en schadevergoeding en nadeelcompensatie. Het bestuur neemt soms besluiten of verricht andere handelingen, zowel onrechtmatig als rechtmatig, waardoor een of meer burgers schade ondervinden. Rust op het bestuur een plicht die schade te vergoeden?; langs welke weg en onder welke condities kan een burger dergelijke schade claimen? Nadat in de bachelorfase aan dit thema is geroken, wordt dit complexe maar tegelijk ook praktisch buitengewoon relevante en deels nog heel nieuwe thema aan een analyse onderworpen.
• Rechterlijke organisatie en rechtseenheid, inclusief de discussie over de mogelijke vormen van integratie van de hoogste bestuursrechters. Er leek een gewijzigde organisatie van de bestuursrechtspraak aan te komen. Hoe is het huidige systeem ontstaan, waarom ‘moest’ het worden aangepast en waarom juist op de voorgestelde, vaak reeds gekritiseerde, wijze? En waarom is die reorganisatie niet doorgegaan? Vooral wordt ingegaan op rechtseenheid; wat wordt daarover verstaan, waarom wordt ernaar gestreefd, ontbreekt het aan rechtseenheid? Een en ander wordt aan de hand van concrete voorbeelden uit de rechtspraak inzichtelijk gemaakt.

De gekozen thema’s worden benaderd vanuit niet alleen een theoretische invalshoek maar zeker ook vanuit het grote belang dat de respectieve thema’s hebben voor de praktijk.

Een ander – naast genoemde inhoudelijke thema’s - kenmerk van dit vak is dat, zoals in alle vakken van de specialisatie SBR, een voor de praktijk ook cruciale academische vaardigheid is ingebouwd. In dit blok is dat het verzorgen van een referaat: een (duo)presentatie waarin een inhoudelijk belangrijk onderwerp wordt toegelicht. Studenten krijgen vooraf en achteraf uitleg over het referaat. Wel geldt daarbij de aantekening dat een en ander mede afhankelijk is van de vorm van het onderwijs; fysiek, on campus, of toch anders ivm (hernieuwde) coronamaatregelen?