Recht in een Multiculturele Samenleving
Volledige vakbeschrijving
De multiculturele samenleving, die in belangrijke mate het gevolg is van immigratie, stelt ons voor de vraag hoe de rechtsordes met hun eigen historisch gegroeide normen en waarden moeten reageren op deze ontwikkelingen. Al decennialang is het thema “recht en de multiculturele samenleving” een actueel en uiterst relevant maatschappelijk thema, dat, mede afhankelijk van de politieke wind die waait en de gebeurtenissen die spelen, nu eens wordt belicht vanuit mensenrechten perspectief of integratieperspectief dan weer uit het perspectief van veiligheid. Een eenduidig antwoord is nog niet gevonden. Ook niet in het recht, al zijn we anno 2023-2024 al een stuk verder gevorderd dan 50 jaar geleden. De vragen die rijzen, laten zich gelden op alle terreinen van het recht: van islamitische verstotingen in het familierecht, eerwraakkwesties in het strafrecht, discriminatie, tot de vraag naar een bestuursrechtelijk verbod op het dragen van boerka’s in het openbare leven. De ontwikkeling op dit gebied vindt niet alleen in Den Haag plaats maar in belangrijke mate ook via de rechtspraak. Verder worden ook aan het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg steeds vaker zaken voorgelegd waarin het Hof zich moet uitlaten over de reikwijdte en de grenzen van de godsdienstvrijheid, de vrijheid van meningsuiting, en andere vrijheden in een multiculturele samenleving. Ook de Raad van Europa en het EU Hof van Justitie in Luxemburg laten zich niet onbetuigd en voorzien de juridische markt met enige regelmaat van rechtspraak, handreikingen en handleidingen. Centraal staat een bestudering van het recht (en beleid) van Nederland, vanuit een casuïstische benadering: bestudering van casuïstiek, rechtspraak, oordelen van het College voor de rechten van de mens, en regelgeving. Daarnaast verdiepen studenten zich in theoretische grondslagen van een multiculturele samenleving en bestuderen zij rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), in het bijzonder op de volgende gebieden: - vrijheid van godsdienst en godsdienstuitoefening (artikel 9 EVRM) - bescherming van het gezinsleven (family life) (artikel 8 EVRM) - vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) - verbod van discriminatie. Ruime aandacht bestaat ook voor de bestudering van achtergronden van culturen en religies, zoals de beginselen van islamitisch familierecht, traditioneel bepaalde beginselen van eerwraak en dergelijke. Bestudeerd wordt met welke kwesties Nederlandse autoriteiten in aanraking komen, hoe zij tot oplossingen komen, welke argumenten in de overwegingen worden betrokken, en op welk niveau oplossingen worden gezocht. De te bestuderen onderwerpen liggen op verschillende rechtsgebieden: mensenrechten, grondslagen van het recht, strafrecht, strafprocesrecht, internationaal privaatrecht, staats- en bestuursrecht, arbeidsrecht, familierecht, Europees recht en grondslagen van het recht.
Thema’s die aan de orde komen, zijn:
1) denken over pluriformiteit in het recht;
2) strafrecht (eerwraak en andere kwesties) en strafprocesrecht (bejegening van culturele diversiteit in opsporingsonderzoeksfase, ter terechtzitting, en bij de uitvoering van straffen);
3) vrijheid van meningsuiting;
4) culturele praktijken in de opvoeding;
5) familierecht (religieuze huwelijken en religieuze scheidingen);
6) godsdienstvrijheid;
7) het discriminatieverbod.
Voor studenten die zich graag laten uitdagen door maatschappelijk relevante thema’s, die het belang onderkennen van de juridische nuance en juridische kennis in het hedendaags multicultureel debat en die begrijpen dat de jurist van de toekomst voor meer zaken komt te staan dan alleen positiefrechtelijke, is dit blok een belangrijke, boeiende, leerzame en zeer verrijkende ervaring.
Studenten beoordelen het blok doorgaans heel positief en als een blok dat eigenlijk tot de basiskennis van iedere jurist zou moeten horen.
Doelstellingen van dit vak
Doel van het blok is dat de student:
- Kennis heeft van en inzicht heeft in de grondslagen van het recht in een multiculturele samenleving;
- Kennis heeft van en inzicht heeft in metajuridische aspecten van rechtspluralisme;
- Een open oog heeft ontwikkeld voor culturele achtergronden van rechtskwesties;I
- Inzicht heeft in de dilemma’s die de culturele diversiteit in het recht met zich meebrengt;
- Inzicht heeft in het juridisch instrumentarium waarmee de culturele diversiteit in het recht kan worden ondervangen;
- In staat is om concrete vragen over culturele diversiteit en recht beargumenteerd en beredeneerd en op een juridisch wetenschappelijk verantwoorde manier te beantwoorden, waarbij redenering, argumentatie en belangenafweging voorop staan;
- Met betrekking tot de bij het vorige punt genoemde vragen, in staat is deze te beantwoorden vanuit Nederlands, en waar relevant, Europees perspectief;
- Beschikt over de voor een bachelor noodzakelijke vaardigheden in: het omgaan met verschillende bronnen (ook digitaal) van het juridische vakgebied, casus oplossen mede vanuit een rechtsvergelijkende benadering, het analyseren van jurisprudentie en andere juridische teksten, het juridisch argumenteren, het zelfstandig op heldere wijze mondeling of schriftelijk juridische vragen beantwoorden;
- In staat is zich een kritische attitude eigen te maken.
Voorwaarden
Algemene kennis van en inzicht in de hoofdgebieden van het recht.
Aanbevolen literatuur
-
Handboek: Susan Rutten, Elles Ramakers en Annick van den Eshof (eds.), Culturele diversiteit en recht, Larcier-Intersentia Antwerpen 2023
-
Voorts worden rechtspraak, beleidsstukken en teksten bestudeerd.