Inleiding Staatsrecht

Volledige vakbeschrijving

Inleiding Staatsrecht is onderdeel van semester 2 van de bachelor Rechtsgeleerdheid en Fiscaal recht.

Het vak biedt een introductie op democratie, rechtsstaat en Grondwet: drie begrippen die in het staatsrecht centraal staan en nauw verband houden met elkaar.

De focus ligt in het vak op de ambten van het centrale overheidsverband (‘het Rijk’): het parlement, de regering en de rechter. De student leert hoe de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechtsprekende macht over deze ambten zijn verdeeld. 

In het vak gaat bijzondere aandacht uit naar de verhouding tussen de regering en het parlement. In het Nederlandse parlementaire stelsel kan de regering niet optreden zonder het vertrouwen van het democratisch verkozen parlement. De student leert in dit kader over de ministeriële verantwoordelijkheid, de vertrouwensregel en de bevoegdheden van het parlement om de regering te controleren.

Vervolgens wordt dieper ingegaan op het legaliteitsbeginsel: het rechtsstatelijke principe dat elk overheidsoptreden zijn grondslag moet hebben in de wet. Aandacht wordt besteed aan de vraag hoe wetten tot stand komen en wie er eigenlijk bevoegd zijn om regels te maken.

Na de wetgever komt de rechter aan bod. Wat is de rol van de rechter in een democratische rechtsstaat en waarom is het zo belangrijk dat de rechter onafhankelijk is? Er wordt dieper ingegaan op de bevoegdheid van de rechter om wetten te toetsen aan de Grondwet en aan internationale verdragen waarbij Nederland partij is. Een voorbeeld van zo’n verdrag is het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Het EVRM bevat grondrechten, net als de Grondwet. Grondrechten beschermen ons tegen de machtige overheid. Het vak biedt een algemene inleiding op grondrechtenbescherming en gaat dieper in op de politieke grondrechten (zoals de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vereniging en de vrijheid van vergadering). Speciale aandacht gaat uit naar de juridische voorwaarden waaronder de overheid de grondrechten van mensen mag beperken.

In semester 2 volgt de student de eerste zeven naast het vak Inleiding Staatsrecht ook de vakken Inleiding Internationaal recht en Inleiding Europees recht. De laatste zeven weken van semester 2 staan in het teken van Inleiding Strafrecht. Gedurende heel semester 2 werken de studenten ook aan hun vaardigheden in het kader van Vaardighedentraining II.

Het vak bereidt voor op het verdiepende vak Staat- en Bestuursrecht in semester 3 (jaar 2). Daarin staat het decentrale overheidsverband centraal en wordt dieper ingegaan op grondrechtenbescherming.

Onderwijsmethoden:

Onderwijsgroepen en hoorcolleges

Evaluatiemethoden:

- tentamen bestaande uit kennis- en inzichtvragen (70%),

- een tussentijdse opdracht (schrijven van een memorie van toelichting bij een voorstel tot grondwetswijziging) (30%)