Introductie Wetenschappelijke Onderzoeksmethoden
Volledige vakbeschrijving
Dit derde blok in jaar 1 van de Bachelor Gezondheidswetenschappen geeft een algemene inleiding in de methodologische aspecten en basisprincipes van wetenschappelijk onderzoek. Dit is voor alle studenten die een (gezondheids-)wetenschappelijke opleiding volgen van belang. In dit 4-weekse blok zullen onder andere de volgende onderwerpen de revue passeren:
- de empirische cyclus van wetenschappelijk onderzoek;
- basisbegrippen uit gezondheidswetenschappelijk onderzoek;
- kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksrichtingen en -ontwerpen (‘designs’);
- kwantitatieve en kwalitatieve methoden van gegevensverzameling;
- kwaliteitsaspecten van kwantitatief en kwalitatief onderzoek;
- kwaliteitsaspecten van meetinstrumenten die gebruikt worden binnen onderzoek;
- inleiding in de analyse van epidemiologische en kwalitatieve data;
- de interpretatie en kritische beoordeling van gepubliceerde onderzoeksresultaten.
De voornaamste doelstelling is dat studenten kennis en inzicht krijgen in bovengenoemde onderwerpen en dat zij deze kunnen toepassen op eenvoudige voorbeelden uit de praktijk van gezondheidswetenschappelijk onderzoek. Uiteindelijk moeten studenten in staat zijn een eenvoudig wetenschappelijk artikel kritisch te lezen en interpreteren.
De zogeheten empirische cyclus vormt de rode draad in dit blok. Tijdens het blok wordt deze cyclus van begin tot eind door de studenten een keer doorlopen. De cyclus loopt van de formulering van een onderzoeksvraag en een of meerdere hypothesen vanuit een theorie, via het uitvoeren en analyseren van kwantitatief of kwalitatief onderzoek, tot de interpretatie van de onderzoeksresultaten en terugkoppeling daarvan naar de theorie. Hiertoe zal in het blok gebruik gemaakt worden van diverse werkvormen.
Onderwijsgroepsbijeenkomsten staan centraal en vinden twee keer per week plaats. Tijdens deze bijeenkomsten wordt gezamenlijk aan de oplossing van in totaal acht problemen gewerkt. Daarnaast zijn er ook verschillende vaardigheidstrainingen (een training Methodologie en een training Kwalitatief Onderzoek) waarin de stof uit de colleges en onderwijsgroepen praktisch kan worden toegepast. Verder worden de onderwijsgroepen en vaardigheidstrainingen ondersteund door diverse colleges, waarin achtergronden en theorie worden toegelicht.
Doelstellingen van dit vak
De student beschikt na het blok over kennis van en inzicht in:
- De empirische cyclus, incl. belangrijke begrippen hierin (deductie en inductie), en de betekenis ervan in het kader van wetenschappelijk onderzoek.
- Het onderscheid tussen en kenmerken en het belang van een vraag
- doel- en probleemstelling en specifieke hypothese(n) voor wetenschappelijk onderzoek.
- Frequentiematen om het vóórkomen van ziekten en andere gezondheidsuitkomsten in epidemiologisch onderzoek te beschrijven (prevalentie- en incidentiematen).
- Associatiematen om het verband tussen gezondheidsdeterminanten (bijv. blootstelling aan risicofactoren) en gezondheidsuitkomsten (bijv. het vóórkomen van ziekten) in epidemiologisch onderzoek te kwantificeren (relatief risico, attributief risico, odds ratio).
- Verschillende vormen of stromingen van onderzoek (kwalitatief vs. kwantitatief), hun verschillen en overeenkomsten, voor- en nadelen en achtergronden.
- Verschillende onderzoeksdesigns, zoals experimentele designs (bijv. RCT) vs. niet-experimentele designs (bijv. cohortonderzoek), en de juiste terminologie hieromtrent (o.a. cross-sectioneel vs. longitudinaal, prospectief vs. retrospectief).
- Voor- en nadelen van verschillende methoden van gegevensverzameling en verschillende meetinstrumenten (bijv. vragenlijsten, interviews en digitale technologie).
- De begrippen validiteit en betrouwbaarheid op het niveau van een onderzoek, en belangrijke bronnen van vertekening (‘bias’) die de opzet en uitkomsten van een onderzoek bedreigen of verstoren (selectiebias, informatiebias, confounding).
- Belangrijke kwaliteitsaspecten van meetinstrumenten, te weten validiteit, betrouwbaarheid en responsiviteit, en aspecten van belang voor de hanteerbaarheid en interpretatie van meetinstrumenten.
- Eenvoudige analyse van epidemiologische onderzoeksgegevens op basis van kruistabellen (o.a. gestratificeerde analyse).
- Elementaire principes en methoden van analyse van kwalitatieve onderzoeksgegevens.